Rigter_Handboek ontwikkelingspsychopathologie bij kinderen en jeugdigen HD2

2 Classificatie, diagnostiek en epidemiologie

2.1

Inleiding

lijdt onder de problemen, behoefte heeft aan hulp of zorg en wel of niet optimaal functioneert. Als een stoornis is vastgesteld, is de volgende vraag: Hoe is deze stoornis ontstaan? Het antwoord op deze vraag wordt gezocht met behulp van diagnostiek. De begrippen classificatie en diagnostiek worden vaak door elkaar gebruikt en soms in één adem ge noemd. Dat is niet zo vreemd. In de hulpverlenings praktijk zijn deze twee activiteiten weliswaar te onder scheiden, maar moeilijk te scheiden. Een hulpverlener die vaststelt wat een kind mankeert, zal vrijwel tegelij kertijd bezig zijn met de vraag naar de reden van het ontstaan en het blijven voortbestaan van de proble men. De vraag Hoeveel kinderen hebben deze problemen? tracht men door middel van epidemiologisch onder zoek te beantwoorden. Ook hierbij is men geïnteres seerd in het vaststellen van factoren die de problema tiek van kinderen beïnvloeden. Er is een raakvlak met de diagnostiek. Zo kan een veronderstelde relatie tus sen aan de lijn doen en anorexia worden onderzocht door een (representatieve) groep meisjes die lijnen te vergelijken met een (representatieve) groep meis jes die dat niet doen. Door na bijvoorbeeld vijf jaar bij beide groepen het aantal personen te tellen die lijden aan anorexia, kan de onderzoeker een uitspraak doen over de eventuele relatie tussen lijnen en anorexia. De voorgaande vragen naar kenmerken van, onder scheid tussen, ontstaan van en oorzaken van stoornis sen, zijn allemaal van belang om uiteindelijk de beste behandeling te kiezen voor een uniek kind. In paragraaf 2.2 gaan we nader in op het begrip classi ficatie. We bespreken het classificatiesysteem van psy chische stoornissen: dsm ( Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders ) en kort enkele andere systemen. In paragraaf 2.3 gaan we nader in op diag nosticeren. In paragraaf 2.4 beschrijven we een aan tal methoden en middelen die vaak gebruikt worden door een diagnosticus. In paragraaf 2.5 bespreken we de epidemiologie, een wetenschappelijke specialisa tie waarin het vóórkomen van ziektes en psychische

‘Een gedragsstoornis, is dat hetzelfde als een psychi sche stoornis?’ ‘Wat is eigenlijk het precieze verschil tussen anorexia nervosa en boulimia nervosa?’ ‘Wat is het verschil tussen middelenmisbruik en afhanke lijkheid van middelen?’ ‘Ik heb eens gelezen dat als je veel lijnt, je een grotere kans hebt om anorexia te krij gen. Is dat waar?’ ‘Kun je depressief zijn en ook nog een gedragsstoornis hebben?’ ‘Hoeveel kinderen heb ben autisme?’ ‘Is het waar dat kinderen van Turkse en Marokkaanse afkomst meer psychische stoornissen hebben dan kinderen van Nederlandse afkomst?’ ‘Ik hoorde laatst op de tv over volwassenen met adhd, maar het is toch zo dat alleen kinderen dit kunnen hebben?’ ‘Mijn zus was op vakantie in India met haar vriend. Daar hebben ze een ernstig busongeluk gehad. Zij raakten slechts lichtgewond, maar een aantal pas sagiers is overleden. Nu is er bij mijn zus een posttrau matische-stressstoornis vastgesteld. Gaat dat weer vanzelf over? En waarom heeft haar vriend geen ptss gekregen?’ ‘Veel kinderen met adhd slikken medica tie zoals ritalin. Nu heb ik gehoord dat dit een pepmid del is. Is dat de reden dat veel volwassenen met adhd drugs gebruiken en soms verslaafd zijn?’ De voorgaande vragen verwijzen naar het onderschei den van verschillende stoornissen, naar het vóórko men (hoeveelheid en spreiding) van stoornissen, naar de relatie tussen leeftijd en vóórkomen van stoornis sen, en naar de eventuele oorzaken van stoornissen. In de (ontwikkelings)psychopathologie, maar ook in andere wetenschappen, zoals de medische, is het van groot belang om verschijnselen van elkaar te onder scheiden, te classificeren. Classificatiesystemen zijn systematische beschrijvingen van gedrag op basis van door wetenschappers onderscheiden en gegroepeerde gedragskenmerken, met als doel gedrag in te delen, bij voorbeeld om te bepalen of er sprake is van een stoornis of om onderscheid te maken tussen stoornissen. Diagnostiek gaat een stapje verder. Behalve ge dragskenmerken wordt ook vastgesteld of een kind

37