Suzan Lutke - Als de muziek er al is

1 Muziekonderwijs: een duizenddingendoekje?

Bisschop Boele vat het samen. Muziekonderwijs helpt het kind ‘in de wereld te komen’ omdat het hem helpt in zijn ontwikkeling tot mens. Het sluit vol gens hem aan op drie centrale onderwijsdoelen: in het onderwijs leer je jezelf kennen, de ander erkennen en jezelf ontwikkelen. Deze driedeling is ook her kenbaar bij Biesta (2015), die stelt dat de bedoeling van onderwijs kwalificatie, socialisatie en personificatie is – wat ook wel vertaald wordt met vaardig, aar dig en waardig. Muziekonderwijs kan dus bijdragen aan alle aspecten van de brede ontwikkeling van leerlingen die we van belang vinden in het onderwijs. Vraagtekens Je kunt vraagtekens plaatsen bij de lijst hiervoor. Bijvoorbeeld: ‘Muziekon derwijs is belangrijk omdat het leidt tot een positiever zelfbeeld.’ Als dit zo is, dan is het bijzonder dat veel professionele musici lijden aan faalangst en po diumvrees. Er zijn veel onderzoeken die hier verslag van doen. Fishbein, Mid dlestadt, Ottati, Straus & Ellis (1987) bijvoorbeeld beschrijven het gebruik van bètablokkers onder professionele musici. Volgens hen maakt 27 procent van musici in Amerika geregeld gebruik van drugs of alcohol om stress te verlagen. De verhalen van grote musici met een laag zelfbeeld en grote stress zijn legio: van Maria Callas tot Kurt Cobain en Avicii. Muziekonderwijs kan bijdragen aan alle eerder genoemde aspecten, maar of het dat ook werkelijk doet is afhankelijk van de manier waarop die muziekles wordt ingericht en de pedagogische en didactische kwaliteiten van de persoon die de lessen verzorgt. Die nuance ontbreekt geregeld in de verschillende arti kelen over het nut van muziekonderwijs voor kinderen. Er zijn namelijk allerlei overtuigingen en aannames over muziekonderwijs. Mensen hebben een beeld bij wat ‘waarlijk en goed muziekonderwijs’ is. Die ‘culturele codes’, zoals Bis schop Boele ze noemt, vormen langzaamaan een obstakel op de weg van de innovatie – die wel degelijk hard nodig is, als we recht willen doen aan de zo juist beschreven bedoeling van muziekonderwijs. Overtuigingen en aannames Het kwalitatieve onderzoek van Bisschop Boele (2013) schijnt veel licht op juist die aanwezige overtuigingen en aannames van mensen over wat het betekent om een muzikaal persoon te zijn, wat muzikaliteit eigenlijk is. Vraag je mensen wat muzikaal zijn betekent, dan antwoorden de meesten: ‘Dat je een instru ment speelt.’

23