Iris Kamp, Janneke de Jong-Slagman en Peter van Duijvenboden - Jeugdliteratuur en didactiek

1  Wat is jeugdliteratuur?

1.6

De verschillen tussen proza (fictie en non-fictie) en poëzie

Proza betreft elke tekst in de vorm van gewone taal en valt uiteen in fictie en non-fictie. Alle verhalen die door een schrijver verzonnen zijn, vallen onder fictie. Nu is er wel wat verschil tussen het ene en het andere ‘verzonnen’. Je zult weinig moeite hebben om Harry Potter als fictie te zien. Iets minder vanzelfsprekend wordt het als een boek realistisch is. Toch is Spijt! van Car ry Slee ook fictie. Hoewel de gebeurtenissen door jou als lezer als ‘net echt’ kunnen worden ervaren, blijft het een verzonnen verhaal. Nog moeilijker wordt het als een boek gebaseerd is op werkelijke gebeurtenissen, zoals de titels uit de SLASH -serie De gelukvinder , Latino King en Miss Dakloos .

Ook al zijn deze gebeurtenissen opgetekend uit de mond van degenen die ze hebben mee gemaakt, toch zijn alle avonturen en gebeur tenissen zo gekozen en gemanipuleerd dat je van fictie moet spreken. Er zijn zelfs mensen die autobiografieën als fictie willen bestem pelen, want ook hier maken de schrijvers zelf een keuze uit wat ze in de levensgeschiedenis willen opnemen en wat niet, en vooral hóé ze dat willen beschrijven. Gelukkig maar, want een exacte en geheel waarheidsgetrouwe weergave van iemands leven zou in verreweg de meeste gevallen volstrekt onleesbaar zijn. Zoals Gerard Reve ooit sprak: ‘Waar gebeurd is geen excuus’ (Reve, 2011). Alle teksten die niet gebaseerd zijn op de fantasie van de schrijver, maar die de werkelijkheid beschrijven, zijn non-fictie . Dat kunnen de droge verslagen van verga deringen zijn, maar een documentaire valt

bijvoorbeeld ook onder non-fictie. Dit wil uiteraard niet per se zeggen dat non-fictie de waarheid vertelt, maar dat pretendeert ze in ieder geval wel. Zo kunnen schrijvers van non-fictie onwaarheden verkondigen – en nep nieuws is daar een glashelder voorbeeld van –, maar dat maakt hun werk nog steeds geen fictie. Literatuur (met grote L) was al lastig te begrenzen, literaire non-fictie is dat zeker. Het is het domein waar de schrijver de werkelijkheid waarheids getrouw beschrijft en geen verzonnen element toevoegt. De schrijver past

28