Arnold Bronkhorst, Jens van der Kerk & Nicolette Schipper-van Veldhoven - Een pedagogisch sportklimaat

1 Een pedagogisch en veilig sportklimaat

Jeugdsport is vaak nog een afspiegeling van de volwassenensport. Veel trainers, coaches, bestuurders, ouders en scheidsrechters hebben onvoldoende kennis van de motorische en psychosociale ontwikkeling van jeugdigen, van de pedagogische aspecten van jeugdsport. Het omarmen van het pedagogisch perspectief biedt de kans om de positieve mogelijkheden van sport te benutten, daarin te investeren en tegelijkertijd het ongewenste gedrag tegen te gaan (Schipper-van Veldhoven & Van der Kerk, 2012).

1.5

Pedagogisch sportklimaat

Een pedagogisch sportklimaat verwijst naar de intentie om gunstige voorwaar den te scheppen ter ondersteuning van de ontwikkeling van jeugdigen in en door sport. Wetenschappelijk gezien is er een dilemma in het duiden van de termen ‘pedagogisch klimaat’ alsook ‘sportpedagogiek’ (Tinning, 2008). Dit komt door dat in de Engelse vertaling de term ‘pedagogy’ niet eenduidig gebruikt wordt. Termen als ‘education’, ‘teaching’, ‘instruction’ en ‘didactics’ worden als synoniem gebruikt van de term ‘pedagogy’. In Nederland gaan we uit van de term ‘opvoeden’, en daarmee maken we een duidelijk onderscheid met de begrippen ‘didactiek’ en ‘instructie’. Doordat ook nog eens verschillende wetenschappers vanuit verschillende theo retische raamwerken het concept pedagogisch klimaat beschouwen, zijn er geen eenduidige definitie en raamwerk van een pedagogisch (sport)klimaat voorhan den. Enkele achterliggende theorieën die we verderop in dit boek bespreken, be schrijven we hier alvast kort: ■■ De zelfdeterminatietheorie van Ryan en Deci (2000) gaat ervan uit dat ieder individu, en zo ook iedere sporter, psychologische basisbehoeften heeft: re latie, competentie en autonomie. Aan deze behoeften moet worden voldaan, wil een sporter kunnen leren en zich ontwikkelen. Het stimuleren van (au tonome) motivatie staat centraal; er is een motivational climate . Binnen een dergelijk klimaat ligt de nadruk niet op doelen waarbij het gaat om beter te zijn dan de ander en om de prestatie, maar het gaat om het ontwikkelproces en de inzet die getoond wordt. Een op het proces gericht motivatieklimaat leidt uiteindelijk tot betere prestatie, motivatie en ethisch gedrag van sporters (Duda, 2005). In hoofdstuk 3 gaan we uitgebreid in op de motivatietheorie van Ryan en Deci. ■■ In het concept caring climate is de omgeving gericht op een gevoel van vei ligheid, uitnodiging, support, respect en waardering (Fry, Guivernau, Kim, Newton, Gano-Overway, & Magyar, 2012). Het betreft vooral de mate waarin de coach ‘cares for the athlete’. Een meer zorggericht klimaat leidt tot meer

28

deel 1 • introductie