Leerboek Ontwikkeling - Jakop Rigter & René Diekstra

Hoofdstuk 5 Morele en identiteitsontwikkeling

Extra: morele dilemma’s

wat zou jij doen? Waarschijnlijk weet je dat er zelfrijdende auto’s ontwikkeld worden. Auto’s die zon der dat de chauffeur hoeft te handelen de juiste afstand houden ten opzichte van andere auto’s en obstakels zoals trottoirbanden of brugpijlers. Bij een rood stoplicht stopt de auto en bij groen rijdt hij door. Stel dat de auto op een zebrapad afrijdt waar – hoewel het stoplicht op rood staat voor voetgangers – plotseling een kind oversteekt. Als de auto doorrijdt (de afstand naar het zebrapad is kort en de snel heid is zodanig dat remmen geen optie is) zal het kind waarschijnlijk ernstig gewond raken en misschien overlijden. De enige uitwijkmogelijkheid die bestaat is de stoep oprijden. Daar staat een oude mevrouw met een rollator en een hondje aan de lijn. Wat moet de zelfrijdende auto ‘kiezen’? We zetten het werkwoord ‘kiezen’ tussen aanhalingstekens, want de auto kiest eigenlijk niet zelf: dat heeft de programmeur van tevoren gedaan. In een onderzoek werd gevraagd wat mensen willen dat er gebeurt, bij allerlei dilem ma’s. Met een computerprogramma dat op internet werd gezet, werden de beslis singen geïnventariseerd van mensen uit de hele wereld. Er kwamen in totaal veertig miljoen antwoorden. Er waren steeds maar twee keuzemogelijkheden, zoals door rijden of uitwijken. In de praktijk bestaan er natuurlijk meer alternatieven. Ook wat betreft het gevolg waren er slechts twee alternatieven: de aangereden persoon gaat dood, de ander blijft leven. Uit dit onderzoek blijkt dat als de keuze wordt voorge legd tussen het sparen van een mensenleven en een dierenleven, het sparen van een mensenleven veruit de grootste voorkeur krijgt. Ook werden jonge mensen meer gespaard dan oude mensen. En als de keuze gaat tussen één mensenleven sparen of meerdere mensenlevens sparen, dan kiest men over het algemeen het laatste. Maar wat wij beredeneren achter een computerscherm, is dat hetzelfde als wat wij zouden doen als we echt de chauffeur zouden zijn? Andere voorbeelden van dilem ma’s laten zien dat dit waarschijnlijk niet het geval is. In het dagelijks leven blijken emoties en automatismen veel meer een rol te spelen bij morele beslissingen dan wanneer je een dilemma achter een computer voorgeschoteld krijgt. Logisch klop pende redeneringen zijn in de dagelijkse praktijk lang niet altijd doorslaggevend. Wat kies jij? Wie moet de zelfrijdende auto sparen? Het kind, of de oude mevrouw met het hondje?

200 |

Made with FlippingBook - professional solution for displaying marketing and sales documents online