Walter Geerts & Martine Dijk m.m.v. Ryanne Tulner - Doeltreffende didactiek

1.3  ■  Ter afronding

1

Als beginnende leraar ben je op zoek naar het gereedschap dat je kunt gebruiken. Met een beetje meer ervaring begin je het aantal fouten dat je maakt te verkleinen. En als expert heb je het uiteindelijk in de vingers om het leren van de leerlingen te faciliteren. Uitgroeien tot expert vraagt om welbewust en langdurig oefenen (Ericsson, 2008). 1.3 Ter afronding 1.3.1 Didactisch afkijken en het gedachtegoed van Lev Vygotsky Didactisch afkijken gaat over de wijze waarop jij het vak van leraar kunt leren. Zodra het over leren gaat, is het gedachtegoed van Lev Vygotsky interessant om te bestu deren. Lev Vygotsky (1896-1934) was een Russische psycholoog en filosoof. Zijn leven stond in het teken van onderzoek naar de cognitieve ontwikkeling van de mens. Zijn innovatieve werk omvat een aantal belangrijke concepten, zoals internalisatie en de zone van naaste ontwikkeling. Internalisatie verwijst naar het leren (en daarmee altijd internaliseren) van de kennis en gereedschappen die in eerste instantie in de omge ving van de leerling aanwezig zijn. Vygotsky geeft aan dat het denken van een leerling tot stand komt door deel te nemen aan handelingen en taal van anderen. Individuele kennis van een leerling is van oorsprong sociaal. De strategieën die een leerling han teert, zijn de weerspiegeling van dezelfde strategieën die de leerling tijdens sociale interactie heeft waargenomen. Verbalisering van het handelen, oftewel vertellen wat je doet, speelt een belangrijke rol in dit internalisatieproces (Van der Veer & Valsiner, 1994). Mede vanwege een gebrek aan waardering voor zijn werk in de Sovjet-Unie drongen deze concepten pas vanaf 1958 door in de westerse wereld. 7 7 Zone van naaste ontwikkeling Vygotsky gaat ervan uit dat de leerling leert in aansluiting op wat hij al weet, maar het moet wel nieuw of uitdagend zijn omdaadwerkelijk van leren te kunnen spreken. Leren is bij Vygotsky vooral ontwikkelen. Hij onderzocht de grenzen van ons mentale leven en beschreef die niet van binnen naar buiten – zoals de traditionele psychologie – maar van buiten naar binnen. Dus niet als een innerlijk, maar juist als een praktisch en sociaal proces. Opvallend is de rol van de leraar in deze interindividuele ontdek kingsreis. De zone van naaste ontwikkeling is datgene wat een leerling bijna beheerst: het verschil tussen wat een leerling kan zonder hulp en wat hij kan met hulp van de leraar (Van der Veer & Valsiner, 1994). Vygotsky gaat uit van de volgende punten op het gebied van leren: • Leerlingen construeren hun kennis. • Ontwikkeling kan niet gescheiden worden van sociale context . • Eerder verworven concepten en nieuwe concepten grijpen op elkaar in. • Taal speelt een centrale rol in de mentale ontwikkeling. Om zicht te krijgen op je eigen leren kan het helpen om te onderzoeken of de uit gangspunten van Vygotsky ook te herkennen zijn in je eigen leerervaringen. Beant-

25