Suzanne van Norden - Iederen kan leren schrijven

hoofdstuk 1 • een stevige basis voor hedendaags schrijfonderwijs

in het voortgezet onderwijs, vinden taal geen leuk vak, en schrijven al helemaal niet.

schrijflessen niet vaak boven aan de prioriteitenlijstjes voor taal staan.

Bij taalonderwijs denken veel mensen eerst aan techni sche zaken: technisch lezen, goed spellen en vervoegen, een net handschrift. Dat is logisch: om de techniek van lezen kun je niet heen, goed spellen wordt nu eenmaal gezien als een teken van betrouwbaarheid en een lees baar handschrift is ook handig. Méér les in die techni sche vaardigheden en regels leidt echter niet zomaar tot beter lezen en schrijven. Je moet ook de kans krijgen om de technieken te gebruiken waarvoor ze bedoeld zijn: teksten begrijpen die je wilt begrijpen, gedachten op schrift stellen zoals je ze wilt overbrengen. Om dat te leren heb je tijd nodig. Of acht uur per week genoeg is, valt moeilijk te bepalen als niet duidelijk is hoe die uren ingevuld worden. Je kunt echter rustig zeggen dat

Ten tijde van het verschijnen van dit boek is de ontwik keling van een nieuw, eigentijds curriculum in volle gang (zie bijvoorbeeld https://curriculum.nu en Taalunie, 2017). Een discussiepunt is de verhouding tussen kennis en vaardigheden in een tijd waarin je alles razendsnel op internet kunt vinden. Vaardigheden als samenwer ken, kritisch denken en zelfregulering, ook wel 21st cen tury skills genoemd, zouden in het onderwijs belangrij ker zijn dan de verwerving van vakkennis. Klopt dat wel? En hoort schrijfvaardigheid ook bij die skills? Die vraag leidt tot een ander discussiepunt: wat is het belang van lees- en schrijfvaardigheid in een wereld waarin beel den steeds belangrijker worden? Kun je niet bijna alles te weten komen door middel van filmpjes met beelden, gesproken taal en animaties? Een derde discussiepunt: moet taal nog wel een apart ‘vak’ zijn of zou je het com pleet kunnen integreren in alle zaakvakgebieden? Die vele uren aparte taalles hebben immers te weinig nut tigs opgebracht. Het zijn belangrijke discussies, aange zwengeld door maatschappelijke veranderingen. Niemand zal beweren dat schrijven een verouderd communicatiemiddel is. Jongeren hebben nog nooit zo veel geschreven als in dit tijdperk van digitale so ciale media. Overal in de openbare ruimte zie je hoe druk er op mobiele apparaten getypt wordt. Je kunt tegenwerpen: ja, maar moet je kijken wát ze schrijven, en op welke manier! Duidelijk is dat voor dit soort di gitale teksten heel andere criteria en conventies gelden dan voor papieren teksten: whatsappberichten lijken meer op spreektaal en hebben een eigen gebruik van afkortingen en symbolen, e-mails zijn vaak in informe le taal opgesteld. Teksten op het internet wemelen van de hyperlinks, filmpjes en plaatjes. Dus ja, er wordt veel geschreven, maar niet op de schoolse manier. Je kunt op school slecht zijn in schrijven en het buiten school toch veel doen. In het digitale tijdperk schrijven mensen meer, maar is de kloof tussen schools/formeel en dage lijks/informeel schrijven groot. In de discussies in nieuwsmedia over de slechte schrijfvaardigheid van hedendaagse jongeren gaat het duidelijk niet om het informele schrijven, maar om het schoolse/formele schrijven: het soort schrijven dat no dig is voor samenvattingen, stageverslagen en scripties in de vervolgopleidingen, en voor sollicitatiebrieven, werkplannen en keurige notulen in bijna alle werksi tuaties. Zonder die schrijfvaardigheid kom je ook in het digitale tijdperk niet ver. Schrijven helpt je boven dien bij kennisverwerving. Een goede schrijfvaardig-

Tekst 1.1 Werkprocesbeschrijving uit vmbo-praktijkles

17