Joost van Iersel en Dienie van Wijngaarden-de Bodt - Samen werken aan gezondheid

deel 1

Hoofdstuk 1 • Gezondheid en welzijn

1.2.3  ‘Positieve gezondheid’ volgens Huber Terwijl de gezondheidszorg nog steeds voornamelijk ingericht is volgens een analytische en op ziekte gerichte manier van kijken en handelen – de meeste gezondheidswerkers kijken naar en behandelen een deel van de mens – zetten de in paragraaf 1.2.2 genoemde kritiekpunten en de veranderde omstandighe den aan tot een herbezinning op de begrippen ‘gezondheid’ en ‘ziekte’. Tot nu toe is er vooral gesproken over factoren die te maken hebben met ge zondheid en ziekte zelf. Dat is echter een zeer beperkte focus. De genoemde veranderingen van levensstijl, de veroudering en de toename van het aantal chronisch zieken maken de gezondheidszorg erg duur en volgens de meeste politieke partijen onbetaalbaar bij voortzetting van het voorzieningenniveau dat we kennen. De ombouw van de verzorgingsstaat naar de participatie samenleving is een van de manieren om duurzaam een acceptabel niveau van zorg te garanderen. Dit betekent een andere manier van kijken naar verant woordelijkheid, naar de verhouding tussen het individuele en het collectieve, naar het gebruik van de medische voorzieningen en daarmee naar de eisen die gesteld worden aan de burger. Al deze factoren bij elkaar maken dat we anders naar gezondheid, en dus ziekte, en de omgang met tegenspoed gaan kijken. Huber, van oorsprong huis arts en onderzoeker, heeft dit nieuwe perspectief vormgegeven in het begrip ‘positieve gezondheid’. Zij beschrijft gezondheid als volgt: ‘Gezondheid is het vermogen van mensen zich aan te passen en eigen regie te voeren in het licht van fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven’ (Huber, 2014). Wereldwijd zien we een toename van de levensverwachting. Langer leven be tekent ook om kunnen gaan met wat zich in dat leven aandient. Dat kunnen mooie dingen zijn, zoals onderdeel zijn van een fijn gezin, het hebben van een vervullend beroep of van inspirerende vriendschappen, maar ook moeilijke dingen, zoals de dood van een naaste, ontslag uit een werkomgeving, een situ atie van financiële tegenslag of een ziekte. Je aanpassen aan wat zich aandient in het leven, erop reageren met veerkracht zodat je weer op- of terugveert als het tegenzit, het nemen van eigen regie daarbij zodat er sprake is van een grote re zelfredzaamheid en gebruikmaken van het eigen netwerk zodat je geholpen wordt door hen die je nabij zijn, zijn acties die passen bij deze nieuwe definitie. De vaardigheden die hiervoor nodig zijn komen overeen met de eisen die de veranderende voorzieningen in de participatiesamenleving aan burgers stellen. De verantwoordelijkheid komt meer bij de burger zelf te liggen en de professi onele opvang wordt pas ingezet als de burger zelf, met hulp van zijn omgeving, zo veel mogelijk gedaan heeft. Dit is een activerende verandering en tegelijkertijd voor sommigen zo’n ster ke eis dat het de vraag is of iedereen hier wel toe in staat zal zijn. In hoofdstuk 5

26