Harry Paus, Adri van den Brand e.a. - Portaal

1.2 Visies

Een voordeel van het werken vanuit deze visie is dat leerlingen in de thema’s bezig kunnen zijn met activiteiten die ze zelf als zinvol ervaren. Nadelen die wel worden genoemd, zijn dat het thematisch werken veel tijd kost, waardoor het moeilijk is een balans te vinden tussen thematisch en cursorisch werken en dat het voor de leerkracht lastig is greep te krijgen op datgene wat de leerlingen hebben geleerd. Deze visie op taalonderwijs kwam op vanaf de jaren zeventig van de vorige eeuw, toen in de samenleving het accent kwam te liggen op individuele zelfontplooiing en maatschappelijke bewustwording. De visie werd opgepakt door taalmethoden en de hoofdkenmerken zijn nog steeds terug te vinden in veel moderne taalmethoden. Taal bij alle vakken In de visie taal bij alle vakken wordt ervan uitgegaan dat taal meer is dan materie die geleerd moet worden en dat je door middel van taal kunt leren. Taal gebruik je voor het leren van nieuwe inhouden en voor het verkrijgen van nieuwe inzichten. Om taal voor dat doel zo goed mogelijk in te zetten, is de leerkracht sterk gericht op de interactie in de groep. De bedoeling daarvan is leerlingen in de gelegenheid te stellen om te leren in klassikaal verband of in kleinere groepen, bijvoorbeeld door te praten over een natuurkundig verschijnsel als drijven of zinken. De leer kracht probeert door uitgekiende instructies en goed omschreven taaltaken het denkproces bij de leerlingen te ontwikkelen. Een voordeel van het werken vanuit deze visie is dat leerlingen taal gebruiken in een situatie die voor hen betekenisvol is, maar ook transferproblemen worden zo voorkomen. Strategieën die aangeleerd worden bij begrijpend lezen zijn dan geen doel op zich, maar een middel dat bij andere vakken kan worden ingezet. Een na deel kan zijn dat bepaalde taalonderdelen daardoor niet goed uit de verf komen, omdat deze beter systematisch aangeleerd kunnen worden. Zo kun je spellingon derwijs beter cursorisch aanbieden. De aandacht voor deze visie op taalonderwijs groeide vanaf het begin van de jaren tachtig van de vorige eeuw. Taal bij alle vakken is nog steeds populair in het basis onderwijs. Er zijn ook initiatieven, zoals Stichting Kansrijke Taal, die voor scholen een totaalconcept hebben gemaakt dat de taalmethode kan vervangen. In het voortgezet onderwijs heeft deze visie veel terrein gewonnen onder de naam ‘taalgericht vakonderwijs’, waarbij bijvoorbeeld docenten scheikunde, wis kunde en geschiedenis bewust met drie pijlers van leren omgaan: contextrijk leren, leren in interactie en leren met taalsteun (zie bijvoorbeeld www.taalgerichtvakon derwijs.nl). Communicatief taalonderwijs Bij communicatief taalonderwijs staat centraal dat leerlingen leren om goed mon deling en schriftelijk te communiceren. De aandacht gaat minder uit naar de cor-

29