Marinel Gerritsen en Marie-Thérèse Claes - Culturele waarden en communicatie in internationaal perspectief

1 Interculturele communicatie

tekenis wordt gebruikt, brengt het de meeste Europeanen in problemen omdat ze zich niet realiseren dat iemand ‘ja’ kan antwoorden als hij ‘nee’ of ‘Ik weet het niet’ bedoelt. Ook cultuurverschillen in non-verbale communicatie leveren mis communicatie op dit niveau op. In Nederland hoor je iemand bijvoorbeeld aan te kijken als je tegen hem spreekt, maar in Japan is dat juist onbeleefd (zie ook 3.2.2). L9 Waardelink Hebben zender en ontvanger dezelfde waarden? In figuur 1.2 hebben we gezien dat waarden tot de kern van een cultuur behoren en dat verschillen in waarden tot communicatieproblemen kunnen leiden, juist doordat ze meestal moeilijk zijn waar te nemen (zie ook oefening 1.5). In hoofdstuk 2 gaan we daar dieper op in. L10 Opslaan/terughalenlink Hoe wordt de communicatie beïnvloed door vorige ervaringen van de zender en de ontvanger? Een groot deel van de ervaringen van een mens is cultureel be paald. Het is dan ook niet verwonderlijk dat je culturele achtergrond beïnvloedt hoe je een communicatieve handeling interpreteert. In sommige culturen is het bijvoorbeeld gewoon om te laten blijken dat je kwaad bent (zie figuur 1.13). Mensen uit zo’n cultuur hebben dat van jongs af aan meegemaakt. Het is dan ook begrijpelijk dat het in die culturen, bijvoorbeeld Frankrijk, normaal is om op je werk te laten blijken dat je kwaad bent. Maar in de Japanse cultuur is dat juist heel ongepast. Bij vergelijking van het model van Shannon en Weaver (figuur 1.10) met dat van Targowski en Bowman (figuur 1.11 en 1.12) is duidelijk dat men zich in de loop der jaren steeds meer is gaan realiseren hoeveel aspecten een rol spelen bij com municatie en hoe moeilijk het is voor zender en ontvanger om op één lijn te ko men, vooral als ze uit verschillende culturen komen. Dat is het hoofdthema van dit boek. Daarom geven we in hoofdstuk 2 een overzicht van wat bekend is over cultuurverschillen in waarden en beschrijven we in hoofdstuk 3 de weerslag van cultuurverschillen in taal, taalgebruik en communicatie. Voordat we dat doen, gaan we in de paragraaf hierna kort in op de terminologie die in verband met het onderzoek naar communicatie en cultuur wordt gebruikt.

1.4

Wat is interculturele communicatie?

Bij het onderzoek naar cultuurverschillen in communicatie maakt men een on derscheid tussen crossculturele communicatie en interculturele communicatie:

40