Marinel Gerritsen en Marie-Thérèse Claes - Culturele waarden en communicatie in internationaal perspectief

1.3 Wat is communicatie?

Figuur 1.11 laat drie belangrijke verbeteringen ten aanzien van het model van Shannon en Weaver zien: de communicatie wordt niet als eenrichtingverkeer afgebeeld, non-verbale en onbewuste communicatie hebben er ook een plaats in, en er wordt rekening mee gehouden dat iemands productie en perceptie van communicatie worden beïnvloed door zijn kennis van de buitenwereld. In dit gedeelte van het model is al veel meer aandacht voor cultuurafhankelijke com municatieaspecten dan in het model van Shannon en Weaver. Non-verbale communicatie is sterk cultuurgebonden (zie hoofdstuk 3). Dat geldt voor bewuste non-verbale communicatie (bijvoorbeeld naar iemand wui ven, iemand wenken, aanduiden dat je iets lekker of mooi vindt, dat je op je hoe de moet zijn), maar ook voor onbewuste communicatie (bijvoorbeeld de afstand die je tot iemand houdt, of je iemand aanraakt tijdens het spreken, of je iemand aankijkt of niet, je intonatie, de snelheid waarmee je spreekt, hoelang een stilte tijdens een gesprek kan duren voordat je er een onprettig gevoel bij krijgt). De rol die de kennis van de wereld om je heen speelt bij de interpretatie van uitingen, is eveneens cultuurgebonden. Een werknemer die werkt in een cultuur waarin machtigen en minder machtigen niet als gelijke worden gezien, interpreteert de uiting ‘Morgen verwacht de directeur je om 11.00 uur’ anders dan een werkne mer uit een cultuur waarin minder machtsongelijkheid is.

Oefening 1.8  De betekenis van gebaren

1 Wat betekenen de volgende gebaren in jouw cultuur? a een O maken met duim en wijsvinger b een V maken met wijs- en middenvinger c je duim opsteken d met je wijsvinger tegen je hoofd tikken e met je kin een beweging naar voren maken

2 Ken je nog andere betekenissen van deze gebaren in andere culturen? 3 Kun je nog meer voorbeelden geven van gebaren die in verschillende cultu ren op een andere manier worden geïnterpreteerd?

In het tweede gedeelte van het communicatiemodel van Targowski en Bowman (figuur 1.12) is er nog meer rekening mee gehouden dat cultuurverschillen tot miscommunicatie kunnen leiden. Dit gedeelte van het model beschrijft tien as pecten van de communicatie en laat zien dat zender en ontvanger er nagenoeg dezelfde opvattingen over moeten hebben om de communicatie goed te laten verlopen. Hierna bespreken we deze aspecten en laten we zien dat als zender en ontvanger niet uit dezelfde cultuur komen, er al snel misverstanden kunnen ont staan. De aspecten worden behandeld in de volgorde van fysisch naar mentaal.

33