Marinel Gerritsen en Marie-Thérèse Claes - Culturele waarden en communicatie in internationaal perspectief

1.3 Wat is communicatie?

3 Als je een andere nationaliteit dan de Belgische of Nederlandse hebt, welke grappen maken buitenlanders over jouw nationaliteit? Welke buitenlanders zijn dat, en waarom doen ze dat? 4 Waar denk je dat de stereotypering uit bovenstaande vragen vandaan komt?

Voor iemand die een vreemde taal leert, is het van belang ook cultuur met een kleine c te kennen van de landen waar die taal een belangrijke voertaal is, want dan pas kun je er goed functioneren. Bovendien kunnenmoedertaalsprekers zich nauwelijks voorstellen dat iemand die hun moedertaal goed spreekt, dingen doet die indruisen tegen de waarden en praktijken van hun cultuur. Als iemand met een gebrekkige kennis van de moedertaal dat doet, is er vaak wel enig begrip voor. Kennis van de cultuur met een kleine c is van groot belang om communicatief adequaat te kunnen functioneren, misschien nog wel van groter belang dan een perfecte uitspraak en beheersing van de grammatica. Daarbij moet je je realiseren dat taal en cultuur niet altijd een een-op-een relatie hebben: de Amerikaanse cul tuur met een kleine c is anders dan de Britse. Dat geldt ook voor het Nederland se taalgebied: Nederland en Vlaanderen verschillen sterk van elkaar qua cultuur (zie paragraaf 4.2). Wil je in beide gebieden goed functioneren, dan moet je op de hoogte zijn van de verschillen en overeenkomsten in cultuur met een kleine c tussen Nederland en Vlaanderen. Daarnaast moet je weten welke verschillen er zijn tussen je eigen cultuur en de Vlaamse en Nederlandse culturen. Daar gaan hoofdstuk 4 en 5 over. Natuurlijk zijn er tal van publicaties waarin ook de cultuur met een kleine c aan de orde komt. Daarin gaat het meestal om de makkelijk waarneembare aspecten van cultuur, zoals de symbolen, helden en rituelen (zie figuur 1.2); met andere woorden, het topje van de ijsberg uit figuur 1.6. Zoals gezegd leiden die niet zo snel tot communicatieproblemen als verschillen in waarden. In dit boek wordt daarom juist aan die verschillen in waarden veel aandacht besteed. Zolang als men communicatie bestudeert, probeert men het communicatiepro ces in modellen weer te geven. Deze modellen geven inzicht in de aspecten die bij communicatie een rol spelen. Bovendien laten veranderingen in de modellen zien dat men zich in de loop der jaren steeds beter is gaan realiseren dat cultuur met een kleine c een belangrijke rol in de communicatie speelt. Dat illustreren we in deze paragaaf aan de hand van een beschrijving van het model van Shannon en Weaver uit 1949, een van de oudste communicatiemodellen, en van een beschrij ving van een recenter model van Targowski en Bowman (1988). Wat is communicatie?

1.3

29