Marinel Gerritsen en Marie-Thérèse Claes - Culturele waarden en communicatie in internationaal perspectief

1.2  Cultuur met een kleine c

Men heeft lang aangenomen dat alleenmensen een cultuur kunnen hebben, maar de afgelopen decennia is steeds duidelijker geworden dat ook dieren groepsge drag tonen dat kan worden toegeschreven aan het overnemen van gewoontes van elkaar. Zo zijn er makaken in Japan die van elkaar geleerd hebben in een warme bron te gaan zitten als het koud is. Andere makaken die onder dezelfde omstan digheden leven, doen dat niet. 3 Persoonlijkheid van een individu De persoonlijkheid van een individu bestaat uit een aangeboren en een aange leerd gedeelte. Aangeboren zijn persoonlijkheidskenmerken die genetisch be paald zijn: de wijze van glimlachen, de manier van eten en praten, de dingen die je soms ook bij verwanten vindt: ‘dat heeft ie van z’n vader’. Aangeleerd zijn die persoonlijkheidskenmerken die je krijgt door persoonlijke ervaringen; je glim lacht bijvoorbeeld omdat de ervaring je heeft geleerd dat je dan niet wordt ge straft. Het is moeilijk precies aan te geven welk gedeelte van de persoonlijkheid nu aangeboren is (nature) en welk aangeleerd (nurture). Communicatie binnen de onderste laag, de menselijke natuur, leidt op zich niet tot problemen. We delen immers allemaal diezelfde natuur. Iedereen begrijpt dat een peuter nog geen volledige zinnen kan maken en dat een 90-jarige doof kan zijn, en past zijn gedrag daarop aan. Hetzelfde geldt voor communicatie binnen de bovenste laag, de persoonlijkheid. Persoonlijkheidstypes verschillen van mens tot mens. In het contact met ande ren houdt men daar rekening mee. Sommige persoonlijkheidstypes mag je wel en andere niet. Dat is meestal in heel korte tijd duidelijk en je past je leven erop aan. Je vermijdt de mensen met persoonlijkheidstypes die je niet mag, of je pro beert er het beste van te maken. Communicatie in de middelste laag ligt vaak lastiger. Van sommige zaken weet je dat mensen uit andere culturen er anders mee omgaan dan je gewend bent, bij voorbeeld de viering van verjaardagen of Nieuwjaar. Als hierover miscommuni catie ontstaat, is het probleem meestal bespreekbaar en kan het vrij snel worden opgelost. Maar er kunnen ook problemen ontstaan die minder makkelijk te dui den zijn, wat kan leiden tot gedachten als ‘Hij kijkt me niet aan bij het spreken’, ‘Ze bood me niet eens een kopje koffie of thee aan toen ik op bezoek kwam’, of ‘Ik dacht dat we vrienden waren, maar ze zei zomaar in het openbaar dat ze het niet met me eens was’.

17