Kees Penninx (red.) - Kiezen en verbonden blijven

Voorwoord Het lijkt niet eenvoudig een boek te maken over de rol die voor sociaal werkers is weggelegd in een samenleving waarin een groot deel van de bevolking op leeftijd is. Zeker niet als het eerste hoofdstuk de titel draagt ‘De oudere bestaat niet’. Welke aan knopingspunten heeft de sociaal werker dan om het werk te doen dat van hem ver wacht wordt? Is het op zijn minst niet handig om in ons huidige tijdperk, waarin de verzorgingsstaat plaats aan het maken is voor een participatiesamenleving en waarin een grote mate van zelfredzaamheid en verantwoordelijkheid van de burger wordt verlangd, te weten wat de kwetsbare burger kenmerkt? En vraagt de terugtrekkende overheid niet wat veel van de sociaal werker om spil te zijn in de totstandkoming van nieuwe vormen van buurt- en wijkgericht werken, en in bredere zin van een civil so ciety , terwijl op dit gebied nauwelijks geschiedenis is opgebouwd? De kracht van Kiezen en verbonden blijven zit juist in het ontbreken van een blauwdruk voor de aanpak en begeleiding van maatschappelijke vraagstukken die op het bordje van de sociaal werker worden gelegd. Niet voorgekookte oplossin gen, maar keuzes die voortkomen uit de dialoog met ouderen worden maatge vend gesteld voor goed sociaal werk. Een beroepshouding waarmee de krachten in kwetsbare ouderen en aan de kant staande burgers naar voren worden gehaald en een overtuiging van de sociaal werker dat groei- en ontplooiingsmogelijkhe den niet leeftijdgebonden zijn en niet verdrongen hoeven te worden door toene mende beperkingen: dat zijn de benodigde karakteristieken van de sociaal werker. Het overboord gooien van kant-en-klare oplossingen betekent niet dat de sociaal werker geen bagage nodig heeft om zijn werk goed te doen. Integendeel! Als dé oudere niet bestaat, zal duidelijk moeten zijn wat de diversiteit aan kenmerken is die ouderen onderscheiden; als participatie in de lokale samenleving geen vanzelf sprekendheid is, zal de sociaal werker handvatten nodig hebben om het meedoen te bevorderen. Mogelijk zal hij de gevoeligheid voor participatie moeten helpen ontwikkelen. Hij zal moeten invoelen dat kwetsbaarheid en verlieservaringen een plaats in het leven van oudere mensen hebben die niet gebagatelliseerd of gedis kwalificeerd moet worden, maar die wel ruimte laat voor veerkracht en zingeving. Dit boek verschaft de sociaal werker de benodigde bagage. Het bevat veel feiten waarmee de kennis van de sociaal werker verrijkt wordt. Het voegt ook feiten toe aan de bestaande literatuur en geeft daar waar nodig waardeoordelen. Maar niet in de laatste plaats wordt de sociaal werker uitgenodigd te reflecteren op de inhoud van de hoofdstukken. Niet als overhoring van de inhoud, maar omdat reflectie een wezenlijk deel uitmaakt van de beroepshouding van de sociaal werker en een voor waarde is voor dialoog en wederkerigheid. Daarenboven heeft dit tijdperk van de civil society en participatiesamenleving sociaal werkers nodig die ook reflecteren op