Bart van der Leeuw en Theun Meestringa - Genres in schoolvakken

Genres in schoolvakken

in verschillende schoolvakken wordt gebruikt om vakkennis onder woorden te brengen. Om de werking van vaktalen te doorgronden, hanteren we het taalkundige concept ‘genre’. Een genre is een (vaak talig) sociaal proces waarmee mensen iets gedaan willen krijgen. Voorbeelden van genres zijn een verhaal, een be schrijving, een verklaring en een beschouwing. Anders gezegd, met een genre benoemen we het sociale doel waarvoor we taal gebruiken: een verhaal vertel len, ergens een verklaring voor geven, een fenomeen beschrijven of een kwestie beschouwen. We doen dat zowel mondeling als schriftelijk en in combinatie met symbolen, afbeeldingen, grafieken, enzovoort. Behalve een instrument om naar afzonderlijke vaktalen te kijken biedt het concept genre de mogelijkheid om verschillende vaktalen nauwkeurig met elkaar te vergelijken. In alle vakken worden bijvoorbeeld fenomenen beschreven, maar elk vak hanteert dat genre ‘beschrijving’ op zijn eigen wijze. In de context van het voortgezet onderwijs, waar leerlingen geconfronteerd worden met veel verschillende vaktalen, kan die vergelijking zorgen voor meer samenhang in het curriculum. Met Genres in schoolvakken willen we vakleraren, opleiders en studenten hel pen om de principes van taalgericht vakonderwijs te doorgronden en in de ei gen onderwijspraktijk vorm te geven. We hanteren daarbij de volgende drieslag: Ք Ք In deel I gaan we in op de vraag ‘Hoe werken genres op school?’ We in troduceren het concept genre en laten met behulp van typerende teksten uit verschillende vakken zien hoe genres als Beschrijving en Verklaring hun werk doen. Ք Ք In deel II gaan we in op de vraag ‘Hoe werkt taal?’ We nemen wat afstand van de vakken in het onderwijs en gaan dieper in op de taalkundige basis van het concept genre. Dit deel is te zien als een theoretisch intermezzo, maar wel met zeer praktische voorbeelden en uitwerkingen. Ք Ք In deel III keren we terug naar het onderwijs en bespreken we genres in de praktijk van schoolvakken. We typeren diverse vaktalen die in het voortge zet onderwijs gangbaar zijn, geven een overzicht van de genres die er ge bruikt worden en werken toe naar aanbevelingen voor de lespraktijk. Bij dit deel hoort ook een aantal praktische oefeningen om het werken met genres in schoolvakken onder de knie te krijgen. Deze oefeningen vind je op de website. Het onderwijzen van een schoolvak is een complex en uitdagend beroep, dat veel vakinhoudelijke en vakdidactische competenties vergt. Grondige kennis van hoe taal werkt in het expliciteren van die vakkennis is daarbij onmisbaar. Dit boek helpt leraren (in opleiding) zich die kennis eigen te maken.

10