Marlite Halbertsma en Marieke Kuipers - Het erfgoeduniversum

1 Inleiding

waarmee wij onze omgeving waarnemen en waarderen. Met ‘habitus’ beschrijft de socioloog Pierre Bourdieu een bestendige manier van waarnemen, denken en handelen, waarmee individuen zich kunnen handhaven en onderscheiden binnen verschillende, elkaar overlappen de, maatschappelijke velden, zoals politiek, kunst en wetenschap (Bour dieu, 1989). Dit boek gaat over wat mensen in de afgelopen twee eeuwen deden met de objecten die zij wilden bewaren voor latere generaties. Het kan gaan om het erfgoed van de gemeenschappen waar zij zelf deel van uit maken of om erfgoed van anderen; van lang geleden tot tamelijk recent. Centraal in dit boek staat de vraag waarom en hoe bepaalde zaken als erfgoed worden aangewezen, behouden en gepresenteerd. Mensen kunnen alleen iets begrijpen en herkennen als het verschilt van iets anders. ‘Erfgoed’ is een voorbeeld van onderscheid maken: Het ene willen we wél behouden voor het nageslacht, het andere niet. Maar ook binnen erfgoed wordt voortdurend onderscheid gemaakt. De hoofdstukken van dit boek behandelen in historisch perspectief het on derscheid tussen cultuur en cultureel erfgoed en tussen materieel en immaterieel erfgoed (hoofdstuk 2); gevolgd door het verschil tussen de klassieke en de romantische erfgoedcanon (hoofdstuk 3). In hoofdstuk 4 worden de elkaar complementerende én uitsluitende erfgoedwaarden van Alois Riegl gepresenteerd. Hoofdstuk 5 gaat over de spanning tus sen restauratie en replicatie van cultureel erfgoed. De hoofdstukken 6 en 7 behandelen de tegenstelling tussen het ideaal van het unesco Werelderfgoed als vredesinstrument en de toenemende conflicten over erfgoed tussen staten, gemeenschappen en individuen. Cultureel erfgoed was heel lang het schone, goede en ware dat wij wil den behouden voor het nageslacht, maar tegenwoordig worden ook de lelijke, slechte en pijnlijke resten van het verleden als erfgoed beschouwd en behouden. Over dit met pijnlijke herinneringen belaste erfgoed gaat hoofdstuk 8. De hoofdstukken 9 en 10 gaan over de vraag wie eigenlijk uitmaken wat erfgoed is, hoe het wordt behouden en hoe het wordt ge presenteerd. Zijn dat de wetenschappelijke experts of is dat het publiek? Aan de hand van de geschiedenis van het Nederlandse erfgoedbehoud laten deze hoofdstukken zien hoe het werk van de experts zich de laat ste decennia steeds meer plooit naar de vraag van het publiek en de ei sen van de politiek. In het afsluitende hoofdstuk (hoofdstuk 11) staat de vraag centraal hoe we moeten omgaan met het erfgoed in de toekomst en hoe we het erfgoed van de toekomst kunnen selecteren. Wat bewaren we van vroeger voor later en wat zou uit onze eigen tijd het erfgoed voor volgende generaties moeten zijn?

10