Francis Staatsen en Sonja Heebing - Moderne vreemde talen in de onderbouw

bij het Europees Referentiekader. In de hoofdstukken over de vaardigheden en over taal en cultuur zijn mogelijkheden aangereikt om het programma ta len in de onderbouw van minimaal tot maximaal in te vullen, afhankelijk van schooltype en capaciteiten van leerlingen. Hierbij is gebruikgemaakt van de reference level descriptions van het Europees Referentiekader voor Duits, Frans en Spaans, met name voor de niveaus A1, A2 en B1, en van de beschrijvingen voor de niveaus van Threshold, Waystage en Vantage voor Engels. Deze hand reikingen kunnen scholen en secties moderne vreemde talen gebruiken bij het vormgeven van hun modernevreemdetalenonderwijs in de onderbouw, waarin eigen beleid, keuzen en variëteit ten aanzien van de invulling van kerndoelen en leerstof uitgangspunten zijn. Nieuw in de vierde editie waren de toevoegin gen voor Spaans in de tekst en verschillende illustraties uit leergangen Spaans. Deze vijfde, geactualiseerde editie kent dezelfde indeling in hoofdstukken als de vierde. Met name hoofdstuk 1 en 10 zijn redelijk ingrijpend herzien, gezien recente ontwikkelingen in de praktijk van het modernevreemdetalenonder wijs en recente onderzoeken en publicaties. Andere hoofdstukken zijn inge kort en/of uitgebreid. Zo is in hoofdstuk 4 over spreek- en gespreksvaardigheid en hoofdstuk 5 over schrijfvaardigheid een paragraaf toegevoegd over het ge ven van feedback op spreek- en schrijfproducten van leerlingen. Daarnaast zijn waar relevant illustraties toegevoegd of vervangen door nieuwere voorbeelden. We zijn dank verschuldigd aan een aantal collega’s die hebben meegewerkt aan eerdere edities van het boek. Allereerst de medewerkers van het eerste uur van SLO: Dick Meijer, Hetty Mulder, Gé Stoks en Han van Toorenburg. Een deel van hun werk is nog zichtbaar in deze herziening. Voor de vierde editie gaat onze dank vooral uit naar collega’s van de leraren opleiding van de Faculteit Educatie van Hogeschool Utrecht, in het bijzonder naar Edy van Renselaar, die een grote rol in de herziening heeft gespeeld, en Karin Haan, die al het materiaal voor Spaans heeft verzorgd. Als auteurs hopen we dat het boek, dat bedoeld is voor (aankomende) docen ten Frans, Duits, Engels en Spaans die in de komende jaren gestalte gaan geven aan het talenonderwijs in het voortgezet onderwijs, in een behoefte zal blijven voorzien. Aan hen is dit boek opgedragen. Francis Staatsen

Sonja Heebing februari 2015