Martine Noordegraaf en Gert Vierwind (red.) - Hulpverlening aan jeugd en gezin

1  Systeemgerichteopvoedingsondersteuningaangezinnenmet kinderenvan12-18 jaar

Kenmerken Verschillende kenmerken van systeemgerichte opvoedingsondersteuning lig gen voor de hand: onderlinge communicatiepatronen van het gezin bloot leggen, meerzijdige partijdigheid bij de ondersteuner (het vermogen om wisselendnaast de verschillende gezinsleden te staan), werken vanuit demo gelijkhedenvanhet gezin, enzovoort. Enkelekenmerkendie ingezinnen spe ciale aandacht verdienenwordenhiernaderuitgewerkt: ■ probleem in context zien : het komt voor dat ouders alleen nog het pro bleemgedrag vande puber zien enhun focus helemaal daarop richten.De problemenbetreffen echterniet alleendepuberdieongewenst gedragver toont, maar het hele gezin (de hele context). Daaromwordt vaak eerst de gezinssituatie inbeeldgebracht; ■ kwetsbaarheid ouders : ouders vinden het vaak confronterend om naar zichzelf ennaar hunmanier vanopvoeden te kijken.Daarvoormoeten zij zich kwetsbaar kunnen opstellen. Ouders willen regelmatig bewijzen dat het probleem niet bij hen ligt. Zeker bij ouders van een puber kan dat de insteek zijn: ‘De hele basisschool is het goed gegaan!Maar sinds ze op de middelbare school zit, is ze zo veranderd. Er valt geen landmeer mee te bezeilen!’Maar ookouders komen in eennieuwe fase terecht alshunkind puberwordt (ziehoofdstuk5), endanhebben zij nieuwe vaardigheden en kwaliteitennodig. Het is noodzakelijk dat ouders zichdaarvoor openstel len enkritischnaar zichzelf durvenkijken; ■ oplossingsgericht werken : het gaat er volgens de opvoedingsondersteuners om dat ouders en puber het inzicht krijgen dat zij zelf onderdeel zijn van deoplossingvoordeproblemen inhet gezin; ■ inzet gezinsleden : bij dezeniet-geïndiceerdevormvanondersteuning ishet van cruciaal belang dat elk gezinslid zich inzet. Betrokkenheid van zowel de ouders als de puber is noodzakelijkom verder te komen. Alle gezinsle den in een gesprek betrekkenwordt behalve heel verhelderendookmoei lijkgevonden: pubers zeggenbijvoorbeeldniet altijdalles inhetbijzijnvan hunouders. Concrete praktijk Zoals eerder al is opgemerkt, valt op dat iedere ondersteuner zijn eigenme thodeenwerkvormengebruikt.Er isgeenalgemeengeaccepteerdemethodiek voor systeemgerichte opvoedingsondersteuning aan gezinnen met jongeren tussen twaalf en zestien jaar. Iedere ondersteuner voert uiteraard gesprekkenmet het gezin, maar ook hier is sprakevaneengrotevariatie. Sommigeondersteunersvoerenalleenge sprekkenmetdegezinsledendiedatgraagwillen, anderemetalleendeouders, waarbij (dewaarschijnlijkemening van) de jongerewel nadrukkelijk betrok kenwordt, enweer andereuitsluitendmet het hele gezin.

35