Ben de Pater (en anderen) - Denken over regio's

1.1  Regio’s indewereld

17 stad(weer)eenpositie tegeven ‘inde top-5vanstedelijkeregio’s inEuropa’, voelde het kabinet-Balkenende IV in 2007 niets voor de instelling van een Randstadbestuur. Dehuidige regeringdenkt erpositieverover. Eenzelfdestrevennaarsamenwerking iser inNoord-Brabant,waarBre- da, Tilburg, Eindhoven, Helmond enDenBosch zich gemeenschappelijk als BrabantStadprofileren. BrabantStadheeft volgenshaarwebsite (www.bra- bantstad.nl) als doel ‘een stedelijknetwerk te gaan vormen enBrabant na- drukkelijkopdeEuropesekaart te zetten als toonaangevendekennisregio’. Het zijn vooral strategische overwegingen die bestuurders ertoe brengen omdergelijke uitmeerdere steden bestaande gebieden als een samenhan- gende regiovoor te stellen. Dergelijkemeerkernige regio’s zijndoor belan- gen gestuurde constructies, zo hebben de Nijmeegse geografen Henk van Houtum enArnoudLagendijk (2001) betoogd. Daarbijmoet inhet oog ge- houden worden dat gevestigde, al langer bestaande bestuurlijke regio’s – bijvoorbeeld provincies, buitengesloten gemeenten of agglomeratiebestu- ren – de komst van nieuwe bestuursregio’s niet altijdwaarderen. Per slot van rekening is het een zero sum game : een sterkeremachtspositie van de een leidt tot eenzwakkeremachtspositievandeander. Ten slotte:meer enmeer concurreren (stedelijke) regio’sniet alleenom aandachtengeldvanbovenregionaleoverheden,maarookomdegunstvan transregionale en transnationale bedrijven. Er is tussen regio’s een sterke concurrentieom investeringenbinnentehalen.Dieconcurrentieslagdwingt henom zich zo zichtbaarmogelijk temaken en zich als gebiedenmet unie- kekwaliteiten tepresenteren. Aan regio- en citymarketingwordendanook grotebedragengespendeerd. Slagzinnenals ‘ErgaatnietsbovenGroningen’ en ‘Zaanstad, top van de Randstad’ krijgen een brede verspreiding via de media. Enop internet profileren gebieden zich als ideale vestigingslocaties voor bedrijven (Dijkink&Winnips 1999; Terlouw&Denkers 2011). Ennu meer enmeer regio’s temaken krijgenmet bevolkingskrimp, worden ook huishoudensverleidomer tekomenwonen. ‘Jezalmaarhet geluidvaneen beekjehoren, inplaatsvanhet toilet vandeburen’, aldusdecampagnevoor Zuid-Limburg, dieafsluitmet ‘ZuidLimburg.nl –bright siteof life’. De ‘vloekvande regio’: IndonesiëenWest-Afrika Het aan kracht winnen van zowel suprastatelijke verbanden als substate- lijke regio’s leidt tot voorspellingenoverhet aanstaandeeindevande staat. Dezezoualshetwareoplossen inhetkrachtveldvande tweenieuwepolen. De triomfantelijke toon van veel profeten is niet terecht. Overheveling van demacht uit de nationale hoofdstadnaar regio’s – een verschijnsel dat be- kendstaat als devolutie –kan loffelijkedoelendienen. Ze lostebijvoorbeeld inSpanjenadedoodvandictatorFranco in1974veelproblemenop.Enook in Indonesië kwam er na het verdwijnen van de oudemachthebber – Su- harto viel in 1999 –meer vrijheid voor de regio’s. Regio’s lopen nietmeer aande leibandvan Jakarta; zekunnenbijvoorbeeldeengroterdeel vanhun