Ben de Pater (en anderen) - Denken over regio's

1.1  Regio’s indewereld

overgebleven.Vooreenministerievanvrombleek inhetkabinet-Ruttegeen plaatsmeer; ruimtelijkeplannenzijneenzaakvanprovinciesengemeenten geworden. Ook voor het tegengaan van regionale verschillen in welvaart is geen steun en geld vanuit Den Haag meer te verwachten. Endogene regionale ontwikkeling–ontwikkelingdievoortkomt uit initiatievenuit de regio zelf, van samenwerkende actoren en organisaties – is tegenwoordig het devies. Een vroeg voorbeeld vandezehoudingboodDries vanAgt, toenhij na zijn premierschap in 1983werd benoemd tot commissaris van de Koningin in Noord-Brabant. ‘Wedoenhet inBrabant zelfwel’, zei hij. Passief afwachten totDenHaagmet ( exogene )ontwikkelingsplannenkomt–bijvoorbeeldver- plaatsingvan rijksdiensten– isernietmeerbij. Daarentegen iserwelmeer enmeer subsidie gekomen vanuit Brussel, dat denationalehoofdsteden in dit opzicht is gaan vervangen. Bestrijding van regionale ongelijkheden in welvaart inEuropa is een ambitie vande eu. Al het Verdrag vanRome, dat in1957 tengrondslag lagaandeoprichtingvanEuropeseEconomischeGe- meenschap (de voorloper vande eu), formuleerde als ideaal de verminde- ringvan ‘deachterstandvanminderbegunstigde regio’s’. BehalveNederland regionaliseert ookEuropa. NaarmatedeEuropese inte- gratie (en de economische globalisering) sterker wordt, lijkt ook het regi- onalisme aan kracht tewinnen. Uiteraard varieert die tegenbeweging van plaats tot plaats in kracht en uitgangssituatie. Italië, Zwitserland enDuits- landkennenvanoudshereensterkregionalisme, andersdanEngeland,Por- tugal enDenemarken. Deeustaatnietafwijzend tegenoverderegio.Naast upscaling (overheve- lenvanbesluitvormingnaarBrussel) iser downscaling –hetprincipevande subsidiariteit .Menwilbesluitvormingopeenzo laagmogelijkschaalniveau: laatBrussel niet beslissenovereennieuwzwembad inEmmen, overdreven gezegd (in de praktijk komt het daar niet altijd van, enwordt Brussel be- moeizucht verweten). In het Verdrag vanMaastricht (1992) is plaats inge- ruimd voor een ‘Europa vande regio’s’; het Comité vandeRegio’s dankt er zijn bestaan aan. Maar liefst 344 regio’s hebben een vertegenwoordiger in dit Comité. Niet langer gaat het dus uitsluitend om het ‘Europa der vader- landen’ of het ‘Europa van staten’. Inhet Comité zijnde aangesloten regio’s substatelijke eenheden (Catalonië, Beieren, Corsica, et cetera) die een ze- kerematevanautonomiehebbenof ambiëren, losvanhunnationalehoofd- steden (respectievelijkMadrid, Berlijn, Parijs). Deze ambitiekanop sympathievandeEuropeseUnie rekenen. Zeheeft baatbij eengoedebandmetde regio’s,wantde relatie tussenBrussel ende nationale hoofdsteden is niet altijd even hartelijk. De eu verleent bijvoor- beeld steunaan streektalen, zoalshetCatalaans.Deeu-steunwordt indank aanvaard door de Catalaanse regering, die in de oorspronkelijke taal van Catalonië een instrument ziet omde door haar gewenste identiteit – Cata- lonië als eenmoderne dynamische en in Europa geïntegreerde regio – te

15