Ben de Pater (en anderen) - Denken over regio's

1.1  Regio’s indewereld

Salond’Agriculture – een jaarlijks terugkerende tentoonstellingdiede rijk- dom enverscheidenheidvandeFranse agrarische cultuur celebreert (Cha- vannes1999). Maarookmondiaal opererendemultinationalsbeseffendat zebaatkun- nenhebbenbij het in standhoudenvan regionaleverschillen, bijvoorbeeld in de hoogte van lonen. Arbeidsintensieve onderdelen van het productie- proceszijn inmiddelsnaarAzië,MexicoofOost-Europaovergeheveld. Enze verbindenhunproductnamen graagmet regio’s die de consumenten asso- ciërenmet een ongehaast bestaan, een ambachtelijke bereidingswijze, een authentiekecultuureneenmooi ruraal landschap. ZogeeftBresseBleu, een kaasuit Frankrijk, eenverleidelijkbeeldvanLaBresse, de regiowaaruit de melkvoordekaasafkomstigzouzijn:LaBresse iseen luilekkerland( unpays de cocagne ), met charmante, bloemrijke dorpjes in een heuvelachtig land- schap, een gastronomische traditie om trots op te zijn, streekeigen boer- derijen, en heel bijzondere koeien: Montbéliards. Vaak is de band tussen product en regio eenpuur verzinsel. Zo komt demargarine ZeeuwsMeisje vanUnilever niet uit Zeeland en komt FrieseMerenkaas niet uit Friesland, maar uit een fabriek inWoerden. Is die band er wel, dan kunnen namen van oorspronkelijke streekproducten door de eu worden beschermd. Ze krijgendaneenBeschermdeOorsprongsbenamingof eenBeschermdeGeo- grafischeAanduiding. Zomag de ronde aardappelsoort opperdoes (opper- doezers)uitsluitenduitOpperdoes, eendorpnabijMedemblik, komen (Van Leeuwen&DePater2007). Niet alleen indeeconomie,maarook inhetpersoonlijk levenvanveelmen- sen zijn regio’s belangrijk. Demodernemens blijkt geenkosmopolietmaar iemanddieemotioneelverbonden isaandeeigenregio.Bestuurlijkeschaal- vergroting roept negatieve reacties op van de bevolking, die baas in eigen huiswilblijvenenbang ishaar identiteit teverliezen.Datgeldtopalleruim- telijke schaalniveaus. Uitbreiding vandemacht vandeEuropeseUnie leidt tot de opkomst van succesvolle nationalistische partijen. Aan de andere kant van het scala van schaalniveaus gebeurt dat ook: de introductie van grotere gemeenten kan evenzeer op tegenspel rekenen. Zowas de samen- voeging begin jaren negentig in Noorwegen van negen kleine gemeenten, verdeeldover tweedistricten, inhet nieuwe en grotere verbandFjellregio- nen vooral een project van een bestuurlijke elite. De inwoners bleven hun identiteit koppigontlenenaandeoorspronkelijkeeenheden (Frisvoll&Rye 2009). Nieuwenamen voor regio’s, vaak verzonnendoor nieuwe autoritei- ten, wordenmaar zelden of pas na lange tijd overgenomen door de bewo- ners (ziebijvoorbeeldvoor Istrië:Urbanc2007). Tussen gemeente en land bevindt zich de provincie. ‘Nederland regio- naliseert’ concludeerden twee reporters, die in NRCHandelsblad (4maart 1995) daarover rapporteerden. Zij schetsteneenbeeldvaneen toenemend regionaal bewustzijn inNederland. Twee andere journalisten, van Elsevier (30 januari 1999), constateerdendat regionale trots (andersdannationale

13