Ben de Pater (en anderen) - Denken over regio's

1 Degeografievan regio’s, regio’s indegeografie

opende in1958haar eerstewinkel in Zweden, enheeft er anno 2011316, verspreidover39 landen (www.ikea.com;Kulke2011). De McDonaldization van de wereld is door de Amerikaanse socioloog Georg Ritzer met een mengeling van fascinatie en afschuw geanalyseerd. Met McDonaldization bedoelt Ritzer (1993) niet zozeer het oprukken van deMcDonald’s-vestigingenzelf,maardeopmarsvandeprincipeswaarmee fastfoodrestaurantswordengerund.Hijonderscheidtervier:maximaleeffi- ciëntie, hetmetenvanalles inkwantitatievekostenenbaten, voorspelbaar- heid zodat elkeklant altijdenoveralweetwat hij kanverwachtenvoor zijn geld, enhet beheersen vande gang van zakenmet behulp van geavanceer- de technologie. Zij lijkendeuniverseleprincipes tewordenvaneengestan- daardiseerdewereldsamenleving. Deherlevingvande regio: EuropaenNederland Het proces van integratie en nivellering heeft echter tegenkrachten opge- roepen. Globaliseringen regionalisering (inde zinvanhet accentuerenvan regionaleverschillen) lijkenhand inhand tegaan. ‘The impactof global and nationalprocesseshasalwaysbeen to create regionaldistinctivenessrather than todisplace it’, aldusdeAmerikaansegeograaf JohnAgnew (1987: 94), diewe verderop indit boek opnieuw tegenkomen. Agnew overdrijft, maar dat in sommigeopzichtenverschillen tussen regio’s eerder groterdanklei- nerworden isonmiskenbaar. Enzoalsglobaliseringhaarvoorstanderskent (zoalshet imf, deWereldbankendeWereldhandelsorganisatie), zokent re- gionaliseringdieook. Parallel aandeglobaliseringvandeeconomie, namen plaatselijkegroepenbijvoorbeeldhet initiatief totde invoeringvan local ex change tradingsystems (lets).Hetzijnofficieuzemuntendie ineen lokaalof regionaalnetwerkvanhuishoudens,winkels,bedrijvenwordenverdienden uitgegeven, somsmetsteunvanplaatselijkebankenenoverheden.Talenten, zonnen, sterren: zebestaannaast (enniet inplaatsvan)deofficiëlemuntals de euro of de dollar. Een ander voorbeeld is Slow Food, in 1986 opgericht doorculinaire Italianen inBra (Piemonte) inreactieophetwereldwijdeop- rukken van fastfood. SlowFood zet zich in voor traditionele regionale pro- ductenenheeft inmiddelsruimhonderdduizend leden, verspreidover1300 lokaleafdelingen in talrijke landen,waaronderNederland. DeFranseboerenactivist JoséBovékoosvoor eenanderevormvanpro- test: samenmet anderen vernielde hij in 1999 in Millau een in aanbouw zijnde McDonald’s. Directe aanleiding waren de maatregelen die de Ver- enigdeStatenhaddengenomenomde importvanroquefort (‘eennatuurlijk streekproduct’) tebeperken; diemaatregelenwarenophunbeurt een reac- tie ophet eu-besluit omde import van vlees vanmet hormonenbehandel- de dieren uit de Verenigde Staten te verbieden. Maar het verzet vanBovés Conféderation Paysanne is breder: het richt zich tegen globalisering in het algemeen. Franse politici bewijzen lippendienst aan het platteland en zijn boeren; geenpoliticuskan zichpermitterenweg teblijvenvande jaarlijkse

12