bijVoorbeeld - Bart van der Leeuw & Jo van den Hauwe (red.)

Algemene inleiding

In de kleutergroepen is het taalonderwijs vooral gericht op het, op een speelse manier, ver der ontwikkelen van de mondelinge vaardigheden spreken en luisteren. Daarnaast maken de leerlingen, wederom op een speelse manier, ook kennis met geschreven taal. Dat zien we in het voorbeeld bij juf Mieke natuurlijk ook al duidelijk terug. Voor de meeste kleuters uit haar groep zijn lezen en schrijven nog slechts toekomstmuziek, maar via het prentenboek maken ze al wel kennis met boeken en met geschreven tekst. Als leerlingen ongeveer zes jaar oud zijn (klas 1 in Vlaanderen, groep 3 in Nederland) start doorgaans het formele lees- en schrijfonderwijs. Daarmee bedoelen we dat leerlingen geschreven taal leren decoderen. Vanaf dat moment komt in het taalonderwijs de nadruk veel meer te liggen op de vaardig heden lezen en schrijven. Die grote aandacht voor schriftelijke vaardigheden blijft bestaan tot het einde van de basisschool. We nemen ook een kijkje in groep 7 (klas 5) van meester Jos. De leerlingen zijn net terug van een excursie naar een bezoekerscentrum van een nabij gelegen natuurgebied. Het educatieve uitstapje heeft bijna de hele ochtend geduurd en de groep hijgt nog wat na van de fietstocht. De leerlingen hebben van het bezoekerscentrum allerlei folders en informatiemateriaal meegekre gen. Die liggen nu uitgespreid op een grote werktafel. In een korte vertelronde laat Jos een aantal leerlingen vertellen wat ze die ochtend het mooiste vonden. Joep noemt de grote langharige koeien die los rondlopen in het gebied. Maaike is erg onder de indruk van de wildroosters in het fietspad. Jos besteedt de laatste tien minuten van de ochtend aan uitleg van een schrijfopdracht. De klas wordt in groepjes van vier verdeeld. Elke groep kiest een onderwerp met betrekking tot het na tuurgebied: wildbeheer, toerisme, geschiedenis, rol van de boeren enzovoort. Over dat onder werp schrijft dat groepje samen een informatief artikel voor de schoolkrant. De volgende afle vering van de schoolkrant wordt namelijk een speciale editie over het natuurgebied, waarin alle teksten van groep 7 worden verzameld. Net als in de kleutergroep vanMieke is ook hier sprake van doelgerichte taalactiviteiten. Jos be zorgt met de excursie zijn leerlingen natuurlijk een plezierige en zeer leerzame ervaring. Maar tegelijkertijd werkt hij heel gericht aan een aantal taaltaken uit het Referentiekader Taal . Dat is een document waarin de Nederlandse overheid heeft vastgelegd wat leerlingen aan het einde van de basisschool op het gebied van taal moeten kunnen. We noemen een aantal van die doelen voor de vaardigheid schrijven en verbinden die met de schrijfopdracht vanmeester Jos. › (De leerling) kan korte, eenvoudige teksten schrijven over alledaagse onderwerpen of over onderwerpen uit de leefwereld. Met de excursie zorgt Jos ervoor dat alle leerlingen een persoonlijke ervaring hebben opgedaan met de inhoud van de schrijfopdracht: het natuurgebied. › (De leerling) kan een verslag of een werkstuk schrijven en daarbij stukjes informatie uit ver scheidene bronnen samenvatten. In de opdracht van Jos schrijven de leerlingen een informatief artikel (werkstuk) waarbij ze gebruikmaken van de eigen ervaring en van de folders uit het bezoekerscentrum.

11