István Bejczy - Een kennismaking met de Nederlandse geschiedenis

14

1 ◆Prehistorie, oudheid envroegemiddeleeuwen

Bronstijd en ijzertijd, ca. 2000–ca. 50 v.Chr. Omstreeks 2000 v.Chr. verschenende eerste bronzen voorwerpen in Nederland.Brons is een legering vankoper en tin, die geen vanbeide inNederlandworden aangetroffen. Steen bleef dan ook naast brons in gebruik. Niettemin is bekend dat her en der (in Drenthe in de negendeeeuwv.Chr., inLimburgeeneeuw later)bronswerdgegoten. De teruggevonden bronzen voorwerpen bestaan voor een belangrijk deel uit sieraden.Zelfs sommigezwaardenkunnenniet voorde strijd zijnbedoeld, aangezien er geen scherpe rand aan is geslepen; zemoe ten als statussymbolenof sacrale voorwerpen zijn gebruikt. Vanaf 1800 v.Chr. drong langzaamde gewoonte door dodenniet langer te begraven maar te cremeren. De overgebleven as werd in urnenof doekengedaandie ingrafheuveltjeswerdenbegraven.Vanaf 1200 v.Chr. werden overal in Nederland urnenvelden aangelegd. Niettemin zijn uit de brons- en ijzertijd grote aantallen lijken terug gevonden in venen,meestal opplaatsenwaar ook veel bronzen voor werpenwerden aangetroffen.Aangenomenwordt dat zowel demen senalsdevoorwerpenalsoffergaven inhet veenzijngeworpen, al kan het bij demensenook gaanomde voltrekking vandoodstraffen. Tegen800 v.Chr. dronghet gebruik van ijzer inNederlanddoor. IJzerertswas hierwel in ruimemate voorhanden en ijzersmederijen ontstonden overal. Brons bleef voor siervoorwerpen in gebruik; vanaf de tweede eeuw v.Chr.werdenbovendien siervoorwerpen ver vaardigd van gekleurd glas. Uit de ijzertijd zijn enkele grote graven bekendwaarin rijke giften zijn teruggevonden,waaronder zwaarden enpaardentuig.Op grondhiervanwordt veronderstelddat zich van de boerenbevolking een klasse van gewapende ruiters heeft afge scheidendiehet inelkgeval inoorlogstijdvoorhetzeggenhad.Deze klasse lijkt na 250 v.Chr. weer te zijn verdwenen. In elk geval zijn rijke graven uit later tijd niet meer bekend en verdween ook het gebruik vanurnen. Een groot gedeelte vanWest-Europa werd in de late ijzertijd bewoond door de Kelten. Nederland lag aan de rand van het Kel tisch gebied en heeft zeker geen dominante Keltische invloeden ondergaan. Zo begroeven de Kelten hun doden, maar bleef in Nederland crematiegebruikelijk.Evenminzijn inNederland sporen gevonden vanburchtenof stedelijkenederzettingen zoals diewel bij deKeltenbekendwaren. Vanaf 700v.Chr. raaktendekweldergebieden inhetnoordenvan Nederland bevolkt.Op zandwallen bij de kust werdenheuvels aan gelegd, in Friesland terpen en inGroningenwierden genoemd, die hoog uitstaken boven het gebied dat bij vloed onder water liep.Op de terpenwerden dorpen gebouwd en kleine akkers aangelegd, ter wijl op het omliggende gebied vee graasde dat bij vloedmoest wor den binnengehaald. De Romeinse schrijver Plinius de Oudere, die omstreeks het jaar 50 als legerofficier het noorden vanNederland bezocht, begreep niet waarommensen die een zo armzalig bestaan leidden, van slavernij sprakenwanneer ze door Rome werden over wonnen.