Maaike Hajer, Mylène Hanson, Betsy Hijlkema en Annelies Riteco - Open ogen in de kleurrijke klas

12

inleiding

groeit hun motivatie. Meepraten is geen doel op zich, maar aanleiding om dieper in te gaan op de inbreng van de leerling. Juist in die voortgezette, in tensievere interactie waarin ook over onduidelijkheden verder wordt gepraat, komen momenten tot stand waarin leerlingen nieuwe betekenissen ontdek ken en ook docenten inzicht kunnen krijgen in het denken van de leerlingen. Dit vraagt om leraren die actief zoeken naar de perspectieven die kinderen meebrengen en zo’n perspectief opnemen in het gesprek. Het gaat dus om multiperspectiviteit. Om zo te kunnen werken is een contact gewenst waarbinnen een goede ba lans bestaat tussen afstand en nabijheid, tussen leiding geven en overlaten. Wie niet boven de leerlingen staat, zal geen klassenklimaat kunnen scheppen waarin de rust bestaat om in gesprekjes op inhoud in te gaan. Tandwielen: de samenhang tussen pedagogische, interpersoonlijke en didacti sche competenties Er is een sterke relatie tussen aandacht voor de leerling, aandacht voor de kwaliteit van contact en aandacht voor het taalleren in interactie. Steeds gaat het erom te bedenken wie deze leerling is, binnen de school, maar ook daar buiten. Oog voor de leerling zal je helpen een positief contact op te bouwen met elke leerling omdat hij dan mee wil doen in je onderwijs. En als leerlin gen meedoen en meepraten, is het zaak oog te hebben voor hun taalontwik keling en hen te ondersteunen in het leren via het Nederlands. We voegen hier nog een essentiële factor aan toe: namelijk dat de leraar van elk kind hoge verwachtingen moet hebben. Het is een bekend gegeven dat leerkracht verwachtingen in de praktijk een zichzelf waarmakende voorspelling wor den: wie denkt dat een leerling weinig capaciteiten heeft, zal geen beroep op die capaciteiten doen, waardoor de verwachting uitkomt. De relatie tussen de verschillende competenties hebben we weergegeven als tandwielen die al draaiend elkaar in gang zetten. Als die tandwielen niet worden gekoppeld, is het de vraag of competentieontwikkeling effectief kan zijn. Is bijvoorbeeld investeren in interactief taalonderwijs wel nuttig als de inbreng van leerlingen in die interactie niet echt serieus wordt meegenomen? Figuur 1 geeft deze samenhang visueel weer. Het beeld van leerprocessen als een reeks verbonden tandwielen blijkt eer der te zijn gebruikt door de Canadese onderwijskundige Fullan, daar waar hij verschillende niveaus van schoolontwikkeling bespreekt. Wij hebben het idee uitgewerkt in een model waarin de raderen staan voor de aspecten van iemands persoonlijke en professionele ontwikkeling en niet zozeer voor de leeraspecten van een grotere organisatie. Het is interessant na te gaan waar we in de ontwikkeling van kleurrijke scholen deze extra tandwielen een plek kunnen geven in het grotere raderwerk zoals door Fullan geschetst.